درگیری مرزی پاکستان و افغانستان؛ داستان تنش‌های پنهان همسایگان
تشدید تنش‌ها در آستانه مذاکرات دوحه
درگیری‌های مرزی میان پاکستان و افغانستان که از اوایل اکتبر ۲۰۲۵ شدت گرفته، تاکنون ده‌ها کشته بر جای گذاشته و نگرانی‌های منطقه‌ای را افزایش داده است. حملات هوایی ارتش پاکستان به چندین نقطه در خاک افغانستان، با حملات متقابل طالبان پاسخ داده شد. اکنون هر دو طرف بر سر آتش‌بس موقت توافق کرده‌اند، اما گزارش‌های تازه حکایت از نقض آتش‌بس دارد.
به گزارش دید ۳ به نقل از رویترز، درگیری نیروهای پاکستانی و طالبان، از ۹ اکتبر با بمباران هوایی اسلام‌آباد به کابل، خوست، جلال‌آباد و پکتیکا آغاز شد. این درگیری‌ها که تا کنون بیش از ۵۰ نفر کشته داده‌است، به آتش‌بس ۴۸ ساعته در ۱۵ اکتبر ختم شد. تمدید این آتش‌بس تا پایان مذاکرات در دوحه، امیدی برای کاهش تنش ایجاد کرده بود، اما حملات تازه گزارش‌شده، موجب نگرانی شده است.
از بمباران هوایی تا درگیری‌های زمینی
ارتش پاکستان در ۹ اکتبر ۲۰۲۵، حملات هوایی گسترده‌ای را علیه مواضع ادعایی تحریک طالبان پاکستان (TTP) در خاک افغانستان آغاز کرد. این حملات که به ولایات شرقی افغانستان رسید، جان حداقل ۱۴ غیرنظامی، از جمله دو خبرنگار را گرفت. طالبان این اقدامات را «جنگ‌طلبی بی‌مورد» خواند و بلافاصله با حملات موشکی و زمینی به پست‌های مرزی پاکستان پاسخ داد.
دو روز بعد در ۱۱ اکتبر، درگیری‌ها در هفت نقطه مرزی از جمله ننگرهار و کنر شدت یافت. طالبان ادعا کرد ۲۵ پست پاکستانی را تصرف و ۳۰ سرباز را زخمی کرده است. ارتش پاکستان اما مدعی نابودی شش تانک افغان و کشتن ده‌ها شبه‌نظامی شد. این چرخه‌ی حملات متقابل، مرز ۲۶۰۰ کیلومتری دو کشور را به خط مقدم جنگ تبدیل کرد.
در میان گرد و غبار مرزی، جایی که مرزها نه تنها خطوط جغرافیایی بلکه نماد تنش‌های قومی و ایدئولوژیک هستند، هر حمله‌ای فراتر از آمار کشته‌ها، زخم‌های عمیق‌تری بر پیکره روابط همسایگی وارد می‌کند. زخم‌هایی عمیق و کهنه که با آتش‌بس‌های موقت التیام نمی‌یابند، و نیاز به گفت‌وگوهای ریشه‌ای دارند.
ریشه‌های تنش: اختلافات مرزی تا تهدیدهای امنیتی
تنش‌های میان پاکستان و افغانستان ریشه در دهه‌ها اختلاف دارد. مرز دور و دور (لایحه دورند) که در ۱۸۹۳ ترسیم شد، هرگز از سوی افغانستان به رسمیت شناخته نشد و محل اختلافات قومی پشتون‌ها قرار گرفت. پس از بازگشت طالبان به قدرت در ۲۰۲۱، پاکستان اتهام پناهدهی به تی‌تی‌پی (طالبان پاکستان) را مطرح کرد. اسلام آباد این گروه را مسئول حملات داخلی پاکستان می‌داند.
تحریک طالبان پاکستان (TTP)
اتحادی از شبکه‌های شبه‌نظامی است که در سال ۲۰۰۷ تشکیل شد تا مخالفان ارتش پاکستان را متحد کند. هدف اصلی این گروه، سرنگونی دولت منتخب پاکستان و برقراری امارتی بر اساس تفسیر خاص خود از شریعت اسلامی است. تی‌تی‌پی در سال‌های اخیر حملات خود را در مناطق مرزی پاکستان افزایش داده و پاکستان مدعی‌ست طالبان افغان به این گروه پناهگاه امن می‌دهد. همین امر جرقه درگیری‌های اخیر را زده است.
اخراج بیش از ۱.۴ میلیون افغان از پاکستان در ماه‌های اخیر، آتش تنش را شعله‌ورتر کرد. مقامات پاکستانی می‌گویند حملات‌شان “دفاعی” است و هدف، نابودی پایگاه‌های تروریستی TTP است. از سوی دیگر سخنگوی طالبان، ذبیح‌الله مجاهد، تأکید کرد: “حملات پاکستان به سود هیچ‌کس نیست. این درگیری‌ها تجارت مرزی را مختل کرده‌است و مهاجرت اجباری را تشدید می‌کند.”
تأثیر درگیری‌های افغانستان و پاکستان بر امنیت منطقه و دیپلماسی
درگیری‌های افغانستان و پاکستان تأثیراتی فراتر از مرزها دارد. سازمان ملل هشدار داد تشدید تنش، بحران انسانی در هر دو کشور را عمیق‌تر می‌کند، جایی که میلیون‌ها آواره افغان با بازگشت اجباری روبرو هستند. پاکستان، با ارتش منظم‌تر و حمایت چین، برتری نظامی دارد، اما طالبان با دانش محلی و حمایت مردمی، مقاومت می‌کند.
مذاکرات دوحه، که امروز ۱۷ اکتبر آغاز شده است، فرصتی برای حل ریشه‌ای مسائل است. منابع افغان می‌گویند اسلام‌آباد اصرار بر آتش‌بس داشت، در حالی که کابل بر توقف دائمی حملات تأکید دارد. کارشناسان معتقدند بدون حل اختلافات مرزی و کنترل گروه‌های مسلح، صلح پایدار بعید است.
شفقت علی خان، سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان، در بیانیه اخیرش در کنفرانس مطبوعاتی ۱۷ اکتبر ۲۰۲۵، تأکید کرد که پاکستان نگرانی‌های خود را بارها با کابل در مورد حضور گروه‌های شبه‌نظامی مانند تی‌تی‌پی در خاک افغانستان به اشتراک گذاشته است. او حملات اخیر را “حق دفاع از خود” توصیف کرد و از طالبان افغان خواست اقدامات ملموس علیه تروریست‌ها انجام دهد. شفقت علی خان همچنین رژیم طالبان را “نماینده واقعی مردم افغانستان” ندانست و بر گفت‌وگوی سازنده برای حل مسالمت‌آمیز تأکید کرد.
در نهایت، صلح نیازمند گام‌های عملی است: کنترل مرزها، کنترل گروه‌های مسلح و احترام به حاکمیت. دوحه می‌تواند نقطه عطفی باشد، اگر اراده واقعی وجود داشته باشد.
“اخبار جهان” را از طریق این لینک پیگیری کنید.
/ پایان پیام
