روز شنبه ۲۹ شهریور ۱۴۰۴، قیمت دلار با افزایش ۵۰ تومانی به ۱۰۱,۹۰۰ تومان رسید و بازارهای مالی ایران تحت تاثیر رای شورای امنیت به بازگشت تحریم‌ها و فعال سازی مکانیسم ماشه قرار گرفت. این تصمیم، موجی از نوسانات ارزی و افزایش قیمت طلا را به دنبال داشت، در حالی که بورس تهران شاهد افت بود.
مکانیسم ماشه و تاثیر آن بر اقتصاد ایران
تحریم‌های سازمان ملل علیه برنامه هسته‌ای ایران از سال ۲۰۰۶ آغاز شد و اقتصاد کشور را تحت فشار قرار داد. توافق برجام در سال ۲۰۱۵ به طور موقت این محدودیت‌ها را کاهش داد، اما خروج آمریکا از این توافق [سال ۲۰۱۸] شرایط را تغییر داد. ایران به تعهدات خود پایبند ماند، اما اروپا نتوانست به وعده‌های اقتصادی‌اش عمل کند. اکنون، سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، زمینه بازگشت تحریم‌های شورای امنیت را فراهم کردند. این مکانیسم، امکان بازگرداندن تحریم‌ها بدون امکان وتو را فراهم می‌کند.
رای‌گیری روز جمعه ۲۸ شهریور در شورای امنیت، پیش‌نویس پیشنهادی کره جنوبی برای تمدید لغو تحریم‌ها را با تنها ۴ رای موافق رد کرد. این تصمیم، که از ۵ مهر اجرایی می‌شود، اقتصاد ایران را که به شدت به نرخ ارز وابسته است، در معرض چالشی جدید قرار داده است.
واکنش شورای امنیت و دیپلماسی بین‌المللی
جلسه فوری شورای امنیت در روز جمعه ۲۸ شهریور (۱۹ سپتامبر ۲۰۲۵)، نقطه عطفی در تنش‌های دیپلماتیک بود. پیش‌نویس تمدید لغو تحریم‌ها که توسط کره جنوبی تهیه شده بود، با مخالفت ۹ کشور مواجه شد و روسیه و چین آن را غیرقانونی خواندند. نماینده روسیه در این جلسه اظهار داشت: “این اقدام، نقض آشکار قطعنامه ۲۲۳۱ است.” ایران نیز این رای را تحریک‌آمیز توصیف کرد و وزارت خارجه بیانیه‌ای تند صادر کرد.
اروپا، به‌ویژه فرانسه، ادعا می‌کند ایران به تعهدات هسته‌ای خود پایبند نبوده و ذخایر اورانیوم غنی‌شده‌اش از حد مجاز فراتر رفته است. این اختلافات، درگیری‌های دیپلماتیک را عمیق‌تر کرده و بازارهای مالی ایران را به سرعت تحت تاثیر قرار داده است.
جهش قیمت دلار به ۱۰۲,۰۰۰ تومان
در بازار آزاد ارز، قیمت دلار امروز شنبه ۲۹ شهریور، با ۵۰ تومان افزایش به ۱۰۱,۹۰۰ تومان رسید، در حالی که در معاملات پشت‌خطی، این رقم تا ۱۰۲,۰۰۰ تومان نیز پیش رفت. این افزایش ظاهرا اندک، نشان‌دهنده حساسیت بازار به اخبار سیاسی است. نرخ رسمی دلار ۹۸,۸۴۵ تومان اعلام شد، اما اختلاف ۳,۰۰۰ تومانی با بازار آزاد، فشار تقاضا را نشان می‌دهد.
حجم معاملات ارزی امروز ۲۰٪ افزایش یافت و سفته‌بازان از فرصت پیش‌آمده برای خرید ارز بهره بردند. یک صراف در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: “بازار به اخبار سیاسی واکنش سریع نشان می‌دهد و این جهش، نتیجه ترس از تحریم‌های جدید است.” این افزایش، بالاترین نرخ دلار از اسفند ۱۴۰۳ محسوب می‌شود.
رای شورای امنیت به بازگشت تحریم‌ها، مانند موجی سهمگین، بازار ارز ایران را به تلاطم کشاند. قیمت دلار امروز ۲۹ شهریور ۱۴۰۴، با رسیدن به ۱۰۱,۹۰۰ تومان، نشان‌دهنده نگرانی عمیق فعالان اقتصادی از فعال‌سازی مکانیسم ماشه است. این تحولات، که نرخ یورو و طلا را نیز صعودی کرد، وابستگی شدید اقتصاد ایران به تحولات دیپلماتیک را آشکار می‌سازد و سیاست‌گذاران را به تکاپو واداشته است.
تاثیر اسنپ‌بک بر یورو و سایر ارزها
یورو امروز با ۰.۲ درصد افزایش به ۱۱۰,۵۰۰ تومان رسید و درهم امارات نیز با رشد مشابه، به ۲۷,۸۰۰ تومان معامله شد. پوند انگلیس با قیمت ۱۲۸,۰۰۰ تومان عرضه شد، در حالی که دینار عراق بدون تغییر باقی ماند. این روند صعودی در بازار ارز، نتیجه کاهش اعتماد به ثبات اقتصادی پس از فعال‌سازی اسنپ‌بک بود. صادرکنندگان، فروش ارز را متوقف کردند و این امر به تشدید فشار بر زنجیره تامین منجر شد.
نوسانات در بازار طلا و سکه
بازار طلا نیز تحت تاثیر افزایش نرخ دلار، شاهد رشد قیمت‌ها بود. هر گرم طلای ۱۸ عیار با ۱.۵ درصد افزایش به ۳,۷۵۰,۰۰۰ تومان رسید و سکه امامی با جهش قابل توجه به ۹۵ میلیون تومان معامله شد. مثقال طلا نیز با قیمت ۱۸,۶۳۰,۰۰۰ تومان، رشدی ۱۰ درصدی را تجربه کرد. این در حالی است که قیمت انس جهانی طلا در ۲,۷۲۲ دلار ثابت ماند و افزایش قیمت‌های داخلی، صرفاً به دلیل جهش نرخ ارز بود.
یک تحلیلگر بازار به تسنیم گفت: “طلا در زمان بحران، پناهگاه امن سرمایه‌گذاران است.” امروز سکه طرح قدیم با قیمت ۹۲ میلیون تومان عرضه شد.
بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت، اقتصاد ایران را در گردابی از نوسانات ارزی فرو برد. قیمت لحظه‌ای دلار در ۲۹ شهریور ۱۴۰۴، با عبور از ۱۰۱,۹۰۰ تومان، هشداری برای ثبات مالی کشور است. نرخ یورو و طلا نیز در این تلاطم صعودی شد و بورس تهران افت کرد. این تحولات، ضرورت بازنگری در سیاست‌های ارزی و دیپلماتیک را بیش از پیش آشکار می‌کند.
واکنش بورس و سایر بازارهای مالی
بورس تهران روز شنبه با افت ۲ درصدی مواجه شد و شاخص کل ۴۰۰ واحد کاهش یافت. سهام شرکت‌های صادراتی بیشترین ضربه را خوردند، زیرا سرمایه‌گذاران به سمت بازار ارز و طلا حرکت کردند. بازار مسکن نیز معاملات خود را کند کرد و قیمت‌ها بدون تغییر ماند، اما انتظارات تورمی افزایش یافت. در بخش خودرو، برخی خودروسازان فروش را کاهش دادند. اقتصاد آنلاین گزارش داد: “نوسانات ارزی، زنجیره تامین را در معرض خطر قرار داده است.“
مکانیسم ماشه و چشم‌انداز نرخ ارز
مکانیسم ماشه، ابزاری در توافق برجام است که برای جلوگیری از نقض تعهدات طراحی شده است. اروپا مدعی‌ست ایران همکاری کافی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نداشته و ذخایر اورانیومش از حد مجاز فراتر رفته است. در مقابل، تهران این اقدام را توطئه‌ای برای فشار اقتصادی می‌داند. تحریم‌های جدید، صادرات نفت ایران را هدف قرار می‌دهند و حضور شرکت‌های خارجی در بازار ایران را محدود می‌کنند.
بازارهای مالی ایران در روز شنبه ۲۹ شهریور زیر سایه سنگین بازگشت تحریم‌های شورای امنیت قرار گرفتند. افزایش قیمت دلار و طلا، همراه با افت بورس، نشان‌دهنده عمق تاثیر اخبار دیپلماتیک بر اقتصاد است. دولت باید با افزایش عرضه ارز و تقویت دیپلماسی، این نوسانات را مدیریت کند. نشست‌های آینده در نیویورک می‌تواند کلیدی باشد. اقتصاد مقاومتی، بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد و مردم باید برای نوسانات احتمالی آماده باشند.
/ پایان یادداشت
بروزرسانی ۲۹ شهریور ۱۴۰۴ – ساعت ۱۵:۰۰
به گزارش تجارت‌نیوز، قیمت دلار در بازار آزاد امروز شنبه ۲۹ شهریور با ۲.۱۵۰ تومان افزایش (۲.۱٪ افزایش)، ۱۰۴.۰۰۰ تومان معامله شد. در طی معاملات امروز، ۱۰۴.۳۵۰ تومان بیشترین قیمت و ۱۰۱.۹۰۰ تومان کمترین قیمت ثبت شده برای دلار است.
