یارانه نقدی مرحله ۱۷۵ مربوط به شهریور ۱۴۰۴ برای دهک‌های چهارم تا نهم واریز شد. اما نزدیک به ۲.۸ میلیون نفر از دهک‌های چهارم تا نهم، نسبت به ماه گذشته از فهرست یارانه‌بگیران حذف شدند، که این امر اعتراضاتی به دنبال داشته است.
به گزارش دید ۳ به نقل از سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، یارانه نقدی شهریور ۱۴۰۴ با مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر برای خانوارهای دهک‌های چهارم تا نهم واریز شد. یارانه دهک‌های اول تا سوم (۴۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر) در ۲۵ شهریور به حساب سرپرستان خانوار واریز شده بود. اما حذف حدود ۲.۸ میلیون نفر از دریافت‌کنندگان یارانه به دلیل تغییر در دهک‌بندی یا شناسایی به‌عنوان دهک‌های پردرآمد، موجی از نارضایتی و اعتراض را به همراه داشته است. بسیاری از شهروندان معتقدند که دهک‌بندی به‌درستی انجام نشده و خواستار بازنگری هستند.
یارانه نقدی از سال ۱۳۸۹ به‌عنوان بخشی از طرح هدفمندسازی یارانه‌ها در ایران آغاز شد. این طرح با هدف کاهش بار مالی یارانه‌های غیرمستقیم (مانند سوخت) و توزیع عادلانه‌تر منابع به خانوارها اجرا شد. در سال‌های اخیر، دولت با معرفی نظام دهک‌بندی، تلاش کرده یارانه‌ها را به اقشار کم‌درآمد اختصاص دهد. بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۴، یارانه دهک‌های هشتم تا دهم به‌تدریج حذف می‌شود تا منابع حاصل از آن به حمایت از اقشار نیازمند و طرح‌هایی مانند کالابرگ الکترونیکی اختصاص یابد.
حذف حدود ۲.۸ میلیون نفر از لیست یارانه بگیران
بر اساس اعلام سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، یارانه نقدی مرحله ۱۷۵ به مبلغ ۱۳۱ هزار و ۲۰۵ میلیارد ریال برای حدود ۱۴.۹ میلیون نفر واریز شد. این مبلغ برای خانوارهای چهارنفره ۱.۲ میلیون تومان و برای خانوارهای پنج‌نفره ۱.۵ میلیون تومان است. با این حال، کاهش ۸,۵۰۰ میلیارد ریالی نسبت به واریز مرداد نشان‌دهنده حذف حدود ۲.۸ میلیون نفر از لیست یارانه‌بگیران است. این حذف عمدتاً به دلیل تغییر در دهک‌بندی یا شناسایی خانوارها به‌عنوان دهک‌های پردرآمد انجام شده است.
دلایل قطع یارانه‌ها
قطع یارانه‌ها عمدتاً به دلیل تغییر در دهک‌بندی خانوارها صورت گرفته است. معیارهای دهک‌بندی شامل درآمد ماهانه، تعداد اعضای خانوار، دارایی‌ها (مانند خودرو و ملک)، و تراکنش‌های بانکی است. بر اساس گزارش‌ها، خانوارهایی با سرانه درآمد ماهانه بیش از ۱۰ میلیون تومان (پس از کسر هزینه مسکن) به‌عنوان دهک‌های پردرآمد شناسایی شده‌اند. با این حال، برخی شهروندان معتقدند که این معیارها با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی ندارد. به‌عنوان مثال، یک شهروند در فضای مجازی نوشته است: «بنده با یک ماشین مدل پایین مسافرکشی می‌کنم و همسرم بیمار است، اما به دلیل داشتن خودرو، دهک ۷ شدم و یارانه‌ام قطع شد.»
اعتراضات به قطع یارانه‌ها نشان‌دهنده شکاف میان معیارهای دولتی و واقعیت‌های زندگی روزمره است. بسیاری از خانوارها با درآمد محدود و هزینه‌های سنگین درمانی یا اجاره، به اشتباه در دهک‌های بالا قرار گرفته‌اند.
روش‌های استعلام و اعتراض به قطع یارانه
برای استعلام وضعیت یارانه و دهک‌بندی، سرپرستان خانوار می‌توانند از روش‌های زیر استفاده کنند:
- سامانه حمایت: با مراجعه به نشانی hemayat.mcls.gov.ir و وارد کردن کد ملی و شماره همراه سرپرست خانوار، می‌توانید وضعیت دهک‌بندی و یارانه را مشاهده کنید.
- کد دستوری: شماره‌گیری کد دستوری #کدملی*۴۳۸۵۷*۴* برای استعلام سریع دهک‌بندی
- مراجعه حضوری: مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت یا پلیس+۱۰ با مدارک هویتی
برای ثبت اعتراض، سرپرستان خانوار تا ۲۰ شهریور ۱۴۰۴ فرصت داشتند تا از طریق سامانه hemayat.sfara.ir اقدام کنند. مراحل ثبت اعتراض شامل ورود اطلاعات هویتی، بررسی اطلاعات خانوار، و ارائه مدارک درآمدی (مانند فیش حقوقی یا اجاره‌نامه) است. نتیجه اعتراض معمولاً ظرف ۷ تا ۳۰ روز از طریق پیامک اعلام می‌شود.
سامانه‌های آنلاین اعتراض به قطع یارانه، گامی در جهت شفافیت است، اما سرعت پایین رسیدگی و عدم اطلاع‌رسانی کافی، همچنان چالش‌هایی برای خانوارهای معترض ایجاد کرده است.
انتقادات به روش‌ها و نظام دهک‌بندی یارانه
کارشناسان اقتصادی هشدار داده‌اند که معیار ۱۰ میلیون تومان درآمد سرانه ممکن است خانوارهای متوسط را به اشتباه در دهک‌های بالا قرار دهد. افزایش هزینه‌های زندگی، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، این معیار را غیرواقعی کرده است. احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اظهار داشت: «باتوجه به جمعیتی که یارانه دریافت می‌کنند، بعید است خانوارهای فقیر جا مانده باشند، اما امکان اعتراض وجود دارد». با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که برخی خانوارهای کم‌درآمد به دلیل تراکنش‌های بانکی بالا (مانند واریزهای موقت) به اشتباه از دریافت یارانه محروم شده باشند.
واریز یارانه نقدی شهریور ۱۴۰۴ با کاهش تعداد دریافت‌کنندگان همراه بود که اعتراضات زیادی را به دنبال داشت. نظام دهک‌بندی، اگرچه با هدف توزیع عادلانه‌تر یارانه‌ها طراحی شده، اما نیازمند بازنگری در معیارها و شفافیت بیشتر است. خانوارهای معترض می‌توانند از طریق سامانه‌های آنلاین یا مراجعه حضوری، اعتراض خود را ثبت کنند تا شانس بازگشت یارانه را داشته باشند.
اصلاح نظام یارانه‌ای در ایران، نیازمند تعادلی ظریف میان عدالت اقتصادی و واقعیت‌های معیشتی است. شفافیت در معیارهای دهک‌بندی و پاسخگویی سریع‌تر به اعتراضات، می‌تواند اعتماد عمومی را تقویت کند.
/ پایان پیام
