رابرت ردفورد، بازیگر، کارگردان و فعال اجتماعی برجسته آمریکایی و مؤسس جشنواره فیلم ساندنس، در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۵ (۲۵ شهریور ۱۴۰۴) در سن ۸۹ سالگی درگذشت. ردفورد در خانه خود واقع در منطقه ساندنس، کوه‌های یوتا، در خواب از دنیا رفت.
دید سوم – تا این لحظه، خانواده یا نمایندگان رسمی رابرت ردفورد دلیل دقیق مرگ را اعلام نکرده‌اند. نکته‌ی روشن این است که او در خانه‌ی خود «در خواب» درگذشته است و هیچ اطلاعاتی مبنی بر بیماری خاص یا حادثه منتشر نشده است.
رابرت ردفورد، متولد ۱۸ آگوست ۱۹۳۶ در کالیفرنیا، بازیگری جذاب و خوش‌چهره بود که با حضور در نقش‌های غالباً دلربا شناخته می‌شد. اما دلیل محبوبیت رابرت ردفورد در جذابیت چهره‌اش خلاصه نمی‌شد؛ تأثیر عمیقی که او بر سینمای مستقل گذاشت، هنر بازیگری و فعالیت‌های هنری و کنشگری‌های اجتماعی‌اش، نام او را ماندگار کرد.
رابرت ردفورد با دریافت جوایز و افتخارات جهانی متعدد، جایگاه خود را به عنوان یکی از تأثیرگذارترین چهره‌های سینما تثبیت کرد. او در سال ۲۰۰۲، اسکار افتخاری یک عمر دستاورد هنری را از آکادمی اسکار دریافت کرد. در سال ۲۰۱۰، به درجه شوالیه لژیون دونور فرانسه مفتخر شد که نمادی از قدردانی فرانسه از کارهای هنری و تعهدات اجتماعی او بود. در سال ۲۰۱۶، مدال آزادی ریاست‌جمهوری آمریکا [بالاترین افتخار غیرنظامی ایالات متحده] را از باراک اوباما گرفت. همچنین، در سال ۲۰۱۷، شیر طلایی یک عمر دستاورد از جشنواره ونیز را به همراه جین فوندا دریافت کرد. او در سال ۲۰۱۹ سزار افتخاری فرانسه را به عنوان نمادی از تأثیر جهانی‌اش بر سینما دریافت کرد.
مسیر هنری رابرت ردفورد: آغاز درخشش در هالیوود
ردفورد به هنرهای تجسمی علاقه داشت. تحصیلاتش را در مؤسسات و آموزشگاه‌های هنری دنبال کرد و طراحی صحنه را به‌صورت جدی آموخت. در ادامه وارد سینما و تئاتر شد؛ نمایشنامه‌ها، تلویزیون و سپس فیلم.
اولین نقش برجسته سینمایی‌اش در فیلم «پابرهنه در پارک – ۱۹۶۷» بود. ردفورد در این کمدی رمانتیک، در کنار جین فوندا، نقش یک وکیل جوان را بازی کرد. این فیلم، که اقتباسی از نمایشنامه‌ای به همین نام بود، موفقیت تجاری و انتقادی قابل‌توجهی کسب کرد و ردفورد را به‌عنوان یک بازیگر کاریزماتیک و بااستعداد به مخاطبان معرفی کرد. این نقش، سکوی پرتاب او در هالیوود شد و زمینه‌ساز نقش‌های برجسته بعدی‌اش، مانند فیلم وسترن «بوچ کسیدی و ساندنس کید – ۱۹۶۹» (در ایران «مردان حادثه‌جو») شد.
فراتر از بازیگری؛ میراث رابرت ردفورد
رابرت ردفورد که به خاطر چهره‌اش «پسر زیبا» خطاب می‌شد، به بازیگری اکتفا نکرد و توانایی‌هایش را فراتر از جاذبه ظاهری به نمایش گذاشت. او با انتخاب هوشمندانه نقش‌های بعدی و کارگردانی تأثیرگذار، جایگاهی ویژه در سینما یافت. فیلم «مردم معمولی – ۱۹۸۰» بعنوان اولین تجربه کارگردانی رابرت ردفورد، با استقبال گسترده منتقدان روبه‌رو شد. این فیلم چهار جایزه اسکار، از جمله اسکار «بهترین کارگردانی» را برایش به ارمغان آورد و ردفورد را به‌عنوان کارگردانی برجسته در هالیوود جا انداخت.
حمایت از سینمای مستقل
ردفورد با تأسیس مؤسسه و جشنواره فیلم ساندنس در سال ۱۹۸۱، انقلابی در عرصه سینمای مستقل به پا کرد. این رویداد سالانه، که از یک جشنواره کوچک در یوتا آغاز شد، خیلی زود به یکی از مهم‌ترین پلتفرم‌های جهانی برای فیلم‌سازان نوظهور تبدیل شد.جشنواره فیلم ساندنس فضایی دموکراتیک فراهم آورد تا داستان‌های تازه، صداهای حاشیه‌ای و خلاقیت‌های هنری بدون وابستگی به استودیوهای بزرگ هالیوودی شکوفا شوند.
کارگردانان برجسته‌ای چون کوئنتین تارانتینو و جیم جارموش از طریق این جشنواره به جهان معرفی شدند و آثاری مانند سگ‌دانی (Reservoir Dogs – 1992) و ممنتو (Memento – 2000) از دل آن برآمدند.
رابرت ردفورد فراتر از یک ستاره سینما بود؛ او با تأسیس مؤسسه و جشنواره ساندنس، صدای فیلم‌سازان مستقل شد. این پلتفرم به آثار بدیع و داستان‌های کمتر شنیده‌شده فرصت درخشش داد و ساندنس را به نمادی جهانی برای شجاعت و خلاقیت در روایت‌گری تبدیل کرد. این کار ردفورد را به عنوان حامی واقعی سینمای نوآور جاودانه کرد.
کنشگری اجتماعی و تاثیرات بزرگ رابرت ردفورد در جامعه
رابرت ردفورد علاوه بر تعهدش به هنر، کنشگری محیط زیستی و اجتماعی را نیز در محور اهداف زندگی‌اش جای داد. او از دهه ۱۹۷۰ با حمایت از سازمان‌هایی چون شورای دفاع از منابع طبیعی (NRDC)، به حفاظت از مناظر طبیعی آمریکا [به ویژه در یوتا] پرداخت و کمپین‌هایی علیه توسعه‌های مخرب زیست‌محیطی راه انداخت.
او صدای اقلیت‌ها شد، حقوق بومیان آمریکایی را پیگیری کرد و در آثارش به ترویج گفتگوی فرهنگی کمک می‌کرد. این تعهدات، ردفورد را به نماد «مسئولیت‌پذیری فراتر از سینما» تبدیل کرد؛ تا جاییکه در سال ۲۰۱۴ توسط مجله تایم به عنوان یکی از ۱۰۰ فرد تأثیرگذار جهان شناخته شد.
درگذشت رابرت ردفورد: خاتمه‌ای برای یک زندگی تأثیرگذار
ردفورد در سال ۲۰۱۸ از بازیگری بازنشسته شد، اما تأثیرش در سینما و جامعه تا زمان مرگش ادامه داشت. او با همسر، دو دختر و هفت نوه‌اش زندگی می‌کرد و در همان خانه و در کنار اعضای خانواده‌اش از دنیا رفت.
رابرت ردفورد با بیش از شش دهه فعالیت هنری در سینما و کنشگری در جامعه، تأثیری ژرف بر هنر و جامعه بر جای گذاشت. او از ستاره‌ای کاریزماتیک به کارگردانی خلاق و حامی سینمای مستقل تبدیل شد و با تاسیس جشنواره ساندنس راه را برای نسل جدیدی از فیلم‌سازان گشود.
تعهد او به محیط زیست و عدالت اجتماعی، از حفاظت از طبیعت یوتا تا حمایت صدای اقلیت‌ها و بومیان امریکا، نشان داد:
تأثیر یک هنرمند می‌تواند فراتر از پرده سینما باشد. آنچنانکه دستاوردهای رابرت ردفورد دنیا را جای بهتری کرده است.
/ پایان یادداشت
